Luther on Hagiography and Hagiographers on Luther

Authors

  • Fernando Baños Vallejo Universitat d’Alacant

Abstract

There was a remaining task necessary to assess to what extent the principal post-Tridentine Castilian hagiographers, Alonso de Villegas and Pedro de Ribadeneira, were moved by the European controversy on the cult of saints and hagiography in the context of the Reformation: to compare their declarations of purpose and their allusions to the Protestants with the pertinent texts of Luther and his affines, on the one hand, and their Catholic antagonists, on the other. So this work has consisted in identifying these texts, locating them, extracting them and translating them (when necessary), to put them in relation.

The conclusions deriving from such a comparative exercise are that, depending on the level we are dealing with, we find touches of agreement between both sides so virulently opposed, both in regard to the appreciation of the saints, and in regard to hagiography, that the Protestants also end up making theirs. But finally the differences weigh more, because the Protestant manipulation of the hagiography is rejected by the Catholics, who abide by the hagiography authorized by the tradition of the Church, including miracles, as is the case of Villegas and Ribadeneira, on the path of the Italian Luis Lippomano and the German Lorenzo Surio.

Keywords

Flos sanctorum, hagiography, Luther, Reformation, Alonso de Villegas, Pedro de Ribadeneira, Luigi Lippomano, Laurentius Surius

References

ARAGÜÉS ALDAZ, José, «El santoral castellano en los siglos XVI y XVII. Un itinerario hagiográfico», Analecta Bollandiana, 118 (2000), 329-386.

ARAGÜÉS ALDAZ, José, «Para el estudio del Flos Sanctorum Renacentista (I). La conformación de un género», Homenaje a Henri Guerreiro. La hagiografía entre historia y literatura en la España de la Edad Media y del Siglo de Oro, ed. Marc Vitse, Madrid/Frankfurt, Universidad de Navarra/ Iberoamericana-Vervuert, 2005, 97-147.

ARAGÜÉS ALDAZ, José, «La difusa autoría del Flos sanctorum: silencios, presencias, imposturas», El autor oculto en la literatura española: siglos XIV a XVIII, ed. Maud Le Guellec, Madrid, Casa de Velázquez, 2014, 21-40.

ARRONIS LLOPIS, Carme, «La evolución del género de las vidas de María en el siglo XVI», Studia Aurea, 11, 2017, 273-296.

BACKUS, Irena, Life Writing in Reformation Europe: Lives of Reformers by Friends, Disciples and Foes, Cornualles (Reino Unido), Ashgate, 2008.

BAÑOS VALLEJO, Fernando, «Paratextos, ilustración y autoridad en los flores sanctorum castellanos del siglo XVI», Versants. Revista suiza de literaturas romá-nicas, 65, 3, fascículo español (2018), 33-61.

CHOMARAT, Jacques, «La Hieronymi Stridonensis Vita d’Erasme», Helmantica: Revista de filología clásica y hebrea, 50 (151-153), 1999, 109-138.

CIVIL, Pierre, «Religiosité populaire et religiosité des élites à travers les Flos sanctorum de la fin du XVIe siècle», Relations entre identités culturelles dans l’espace ibérique et ibéro-américain, dir. Augustin Redondo, vol. 2, París, Presses de la Sorbonne Nouvelle = Cahiers de l’UFR d’Études Ibériques et Latino-Américaines, 11 (1997), 77-94.

CLICHTOVE, Josse van, De veneratione sanctorum, París, Simonis Colinaei, 1523.

COLLINS, David J., Reforming Saints. Saints’ Lives and Their Authors in Germany, 1470-1530, Nueva York, Oxford University Press, 2008.

CONCILIO DE TRENTO (1545-1563) = El sacrosanto y ecuménico Concilio de Trento, edición, traducción del latín y notas de I. López de Ayala, Barcelona, Ra-món Martín Indar, 1847.

ECK, John, Enchiridion locorum communium adversus lutheranos, Colonia?, 1525.

ERASMO DE ROTTERDAM, Eximii Doctoris Hironymi Stridonensis vita, ex ipsius potis-simum literis contexta, Basilea, Johannes Frobenius, 1519.

GOÑI GAZTAMBIDE, José, «La imagen de Lutero en España: su evolución histórica», Scripta Theologica, 15 (2), 1983, 469-528.

HOOGSTRATEN, Jacob van, Dialogus de veneratione & invocatione sanctorum, contra perfidiam lutheranam, Colonia, Peter Quentel, 1524.

LIPPOMANO, Luis, Sanctorum priscorum patrum vitae, numero centum sexagintatres, per gravissimos et probatissimos auctores conscriptae, Venecia, Ad Signum Spei, 1551.

LONITZER, Johann, Catechesis de bona Dei voluntate erga quemvis Christianum, deque Sanctorum cultu & invocatione, Esslingen, 1523.

LUTERO, Martín, Las noventa y cinco tesis [1517], vid. Lutero, Martín, Obras de Martín Lutero.

LUTERO, Martín, A la nobleza cristiana de la nación alemana acerca del mejoramiento del estado cristiano [1520], vid. Lutero, Martín, Obras de Martín Lutero.

LUTERO, Martín, La cautividad babilónica de la Iglesia [1520], vid. Lutero, Martín, Obras de Martín Lutero.

LUTERO, Martín, Contra el nuevo ídolo y antiguo demonio que será elevado en Meissen, Witenberg, Hans Lufft, 1524.

LUTERO, Martín, A toda la clerecía reunida en Augsburgo para la dieta del año 1530, vid. Lutero, Martín, Obras de Martín Lutero.

LUTERO, Martín, Obras de Martín Lutero. Tomo I, trad. Carlos Witthaus, Buenos Aires, Facultad Luterana de Teología, Paidós, 1967.

LUTERO, Martín, Contra el papado de Roma, fundado por el diablo, introducción, traducción del alemán y notas de Gabriel Tomás, Barcelona, Createspace, 2014 [1545].

LUTERO, Martín, Contra Juan Salchicha (Hans Wurst), introducción, traducción del alemán y notas de Gabriel Tomás, Barcelona, Createspace, 2016 [1541].

LUTERO, Martín, y Lucas Cranach, el Viejo (grabados), Imagen del papado, Witenberg, 1545.

MAJOR, Georg, Vitae Patrum, in usum ministrorum verbi, quoad eius fieri potuit repur-gatae, con prólogo de Martín Lutero, Witenberg, Peter Seitz, 1544.

MALYSZ, Piotr J., «Reception of Doctrine as a Methodological Issue in Early Lutheranism», Lutheran Theology: An Online Journal, 2009.

RIBADENEIRA, Pedro de, Vida del P. Ignacio de Loyola, fundador de la religión de la Compañía de Jesús, y de los padres maestros Diego Laínez y Francisco de Borja…, Madrid, Pedro Madrigal, 1594 [1572 primera edición en latín, en castellano en 1583].

RIBADENEIRA, Pedro de, Flos sanctorum, o libro de las vidas de los santos, primera parte, Madrid, Luis Sánchez, 1616 [1ª ed. 1599].

SPALATIN, Georg, Magnifice consolatoria exempla et sententiae, ex vitis et passionibus sanctorum et aliorum summorum virorum, brevissime collectae, opera, con prólogo de Martín Lutero, Witenberg, Nicolai Schirlent, 1544.

SURIO, Lorenzo, De probatis sanctorum historiis, t. 1, Colonia, Gervino Calenio y herederos de Quentelio, 1570.

TOMÁS, Gabriel, ed., Martín Lutero, Contra el papado de Roma, fundado por el diablo, Barcelona, Createspace, 2014.

TOMÁS, Gabriel, ed., Martín Lutero, Contra Juan Salchicha (Hans Wurst), intro-ducción, traducción del alemán y notas de Gabriel Tomás, Barcelona, Createspace, 2016.

VILLEGAS, Alonso de, Flos sanctorum y historia general de la vida y hechos de Jesuchristo, Dios y Señor nuestro, y de todos los Santos de que reza y haze fiesta la Iglesia Católica, conforme al Breviario Romano, reformado por decreto del Santo Concilio Tridentino, vol. 1, Madrid, Pedro Madrigal, 1588 [1ª ed. 1578].

VILLEGAS, Alonso de, Fructus sanctorum, y quinta parte de flos sanctorum, que es libro de exemplos, Cuenca, Christiano Bernabé, 1594.

WITZEL, Georg, Hagiologium seu de sanctis Ecclesiae, Maguncia, Franciscus Behem, 1541.

Published

04-12-2019

Downloads

Download data is not yet available.